Ból w stawie kolanowym i biodrowym, a aktywność fizyczna. Urazy i ich rehabilitacja
Narząd ruchu - Staw kolanowy, staw biodrowy
Pierwsze próby usprawniania stawów narządu ruchu mają tradycję sięgającą początków istnienia ludzkości. Człowiek, którego przetrwanie zależało od jego pełnej sprawności ruchowej odczuwał potrzebę i wręcz oczekiwał po nabytych, rozmaitych urazach szybkiego powrotu do zdrowia. Postępowanie terapeutyczne obejmowało ochronę chorej części ciała oraz ograniczenie wykonywanych czynności codziennych. Następnie dokonywano w celach leczniczych prób wykorzystania czynników naturalnych jak promienie słoneczne, środowisko wodne, zmienne temperatury. Współczesny rozwój procesu rehabilitacji i specjalistycznych zabiegów leczniczych w postaci fizjoterapii bezpośrednio związany był z powstaniem oraz postępem w dziedzinach ortopedii i traumatologii. Profesjonalne dziś usprawnianie lecznicze, ma na celu usuwanie problemów zdrowotnych, co dla samych pacjentów przekłada się na poprawę jakości i komfortu życia.
Jednym z najbardziej obciążanych i eksploatowanych stawów, podczas codziennego funkcjonowania, naszego układu ruchu jest staw biodrowy i kolanowy. Wiąże się to bezpośrednio z dużymi siłami wewnętrznymi i zewnętrznymi oddziałującymi na kończyny dolne.
*******************
Wszystkie artykuły na naszej stronie są autorskie, a Państwo możecie się kontaktować z ich autorami za pośrednictwem rejestracji tel. 516 516 112 lub bezpośrednio z ekspertem: tel. 602 662 992. Można też pozostawić sms i wówczas oddzwonimy.
*******************
Ból – geneza
Z definicji to subiektywne, złożone doznanie o nieprzyjemnym zmysłowym oraz emocjonalnym odczuciu zaistniałym najczęściej wskutek uszkodzenia ciągłości tkanki lub powstałym zaburzeniu po nagłym kontakcie bodźca zewnętrznego na samym jej przebiegu. Sam w sobie ból jest dla organizmu informacją o zaistniałym destrukcyjnym bodźcu w postaci urazu, choroby. Odczuwanie bólu wiąże się w głównej mierze z mechanizmem unikania lub ograniczania do minimum następstw danego uszkodzenia tkanki.
Ból dzieli się na ostry i przewlekły. Ten pierwszy odczuwany jest tak długo jak długo na ustrój człowieka działa bodziec, drugi natomiast utrzymuje się co najmniej trzy miesiące. Może przyjmować charakter ograniczony do konkretnej lokalizacji, może również być rozproszony i promieniować do odległego miejsca od samego źródła bólu. Mówiąc o leczeniu – usuwaniu bólu określić należy za pomocą skal, wskaźników, kwestionariuszy itp. kliniczne cechy bólu, dokładną lokalizację, natężenie, czas trwania i jego charakter. Informacje te pozwolą na określenie dokładnej przyczyny zaistniałego bólu i zastosowanie celowanego leczenia.
Staw kolanowy
Staw kolanowy to największy staw człowieka. Jest najbardziej skomplikowany pod względem budowy ze wszystkich stawów. Tworzą go kości udowa, piszczelowa i rzepka. Powierzchnie stawowe pokryte są chrząstką i zabezpieczone dwoma łąkotkami, boczną i przyśrodkową. Łąkotki pełnią rolę swoistych amortyzatorów w stawie, dając jeszcze lepsze dopasowanie powierzchni stawowych kolana. Dzielą staw na część górną, w której odbywają się ruchy zginania i prostowania oraz dolną gdzie rejestrujemy niewielkie ruchy obrotowe.
Biorąc pod uwagę lokalizację, tj. pomiędzy dwiema kośćmi długimi oraz kształt i dopasowanie powierzchni stawowych staw kolanowy uznaje się za osteologicznie niestabilny. Zwartość stawową kolana uzyskuje się na wskutek zewnętrznego i wewnętrznego, silnego aparatu więzadłowego, torebki stawowej oraz aktywności poszczególnych grup mięśniowych kończyn dolnych. Do aparatu więzadłowego kolana zalicza się głównie więzadło krzyżowe przednie (ACL), więzadło krzyżowe tylne (PCL), więzadła poboczne boczne (LCL) i przyśrodkowe (MCL), więzadło rzepki. Zdrowy staw kolanowy posiada anatomicznie wykształconą szparę stawową, czyli przerwę między kością udową i piszczelową, dla ergonomicznych, bezbolesnych ruchów zginania i prostowania. Ta okolica kolana chroniona jest od przodu przez niewielką kość zwaną rzepką.
Aktywność stawu kolanowego
Poza specyficzną budową anatomiczną za prawidłową biomechanikę kolana odpowiadają grupy mięśniowe zginaczy i prostowników stawu. Zaliczamy do nich takie mięśnie jak czworogłowy uda, krawiecki, smukły, półścięgnisty, półbłoniasty, podkolanowy, dwugłowy uda, brzuchaty łydki. W czasie ruchu kolana dochodzi do toczenia oraz ślizgów powierzchni stawowych sąsiadujących ze sobą kości udowej i piszczelowej. Fizjologiczne zakresy ruchów kolana powinny wynosić dla czynnego zgięcia ok. 140⁰-150⁰, wyprost 0⁰. Dla prawidłowego funkcjonowania stawu i możliwości wykonywania podstawowych czynności codziennych potrzebujemy w pierwszej kolejności pełnego wyprostu kolana, przy chodzeniu po płaskim podłożu zgięcia minimum 60⁰, podczas chodzenia po schodach 90⁰, siadania około 95⁰.
Ogromną rolę w biomechanice kolana odgrywa chrząstka stawowa. Składa się z komórek – chondrocytów i osteocytów. Część szklistą chrząstki tworzy kolagen typu II oraz substancja podstawowa. Chrząstka stawowa wraz z łąkotkami amortyzują siły oddziałujące na staw, chroniąc go w ten sposób przed zbyt szybkim niszczeniem. Do końca okresu wzrastania narządu ruchu chrząstka stawowa wykazuje pewną elastyczność oraz zdolności do regeneracji. Po tym jednak okresie dochodzi do jej stopniowego usztywniania, obniżenia wydajności regeneracji i zmniejszenia w rezultacie odporności na wytarcia.
Kolejnym niezmiernie istotnym aspektem odpowiadającym za prawidłowego funkcjonowanie stawu kolanowego jest wytwarzana przez błonę maziową torebki stawowej maź stawowa. W warunkach fizjologicznych to gęsta i lepka substancja, której zadaniem jest nawilżanie chrząstek stawowych. Utrzymuje prawidłowy ślizg powierzchni stawowych, ułatwia ruch poprzez tzw. „smarowanie” stawu. Zmniejsza tarcie w stawie a tym samym zapobiega wcześniejszemu niszczeniu powierzchni stawowych i deformowaniu samego stawu.
Należy pamiętać, że dbałość o utrzymywanie odpowiedniej kondycji chrząstek stawowych i konsystencji mazi stawowej, odbywa się poprzez indywidualnie dobraną do możliwości, codzienną dawkę aktywności fizycznej w postaci zdrowego ruchu. Proces ten, za który odpowiedzialna jest fizjoterapia, zawsze będzie wspierany przez prawidłowe odżywianie oraz nie doprowadzanie do przewlekłych przeciążeń stawowych, co w sposób bezpośredni przekładać się będzie na dłuższą sprawność stawów kolanowych.
Wpływ aktywności fizycznej na narząd ruchu
- Prawidłowe ukształtowanie kości,
- Zwiększenie wytrzymałości kości,
- Kształtowanie powierzchni stawowych,
- Odżywienie powierzchni stawowych,
- Utrzymanie prawidłowej konsystencji mazi stawowej,
- Nadawanie sprężystości i elastyczności tkanek okołostawowych,
- Zwiększenie wytrzymałości tkanek miękkich,
- Utrzymywanie pełnych zakresów ruchu w stawach,
- Zwiększanie ograniczonych zakresów ruchu w stawie,
- Kształtowanie prawidłowej postawy ciała,
- Prewencja urazów,
- Podtrzymywanie masy mięśniowej,
- Przyrost masy mięśniowej,
- Utrzymywanie prawidłowej długości i elastyczności włókien mięśniowych,
- Utrzymywanie pełnej ruchomości stawowej,
- Odżywianie mięśni poprzez duże ukrwienie (natlenienie),
- Przyśpieszanie regeneracji mięśni,
- Zwiększanie siły mięśniowej,
- Przywracanie mięśniom zdolności reakcji na bodźce układu nerwowego,
- Zwiększanie odporności na urazy mięśni,
- Nauczanie nowych czynności ruchowych,
- Odtwarzanie utraconych czynności ruchowych,
- Zwiększanie reaktywności mięśni na bodźce zewnętrzne,
- Podtrzymywanie pamięci ruchowej,
- Zwiększanie koordynacji ruchowej,
- Zwiększanie czucia głębokiego – proprioceprcję,
- Wpływanie na utrzymywanie równowagi ciała,
- Wzrost liczby otwartych czynnych naczyń włosowatych (ukrwienie), lepsze odżywianie pracującego mięśnia, usprawnienie wydalania produktów przemiany materii (spalania),
- Zmiany biochemiczne prowadzące do zwiększenia się odporności na zmęczenie oraz do szybszej odnowy sił,
- Wzrost ilości substancji energetycznych w mięśniach.
Wpływ braku aktywności fizycznej na narząd ruchu
- nadwaga, otyłość
- spadek wydolności, zwiększona męczliwość
- brak ochoty oraz potrzeby ruchu
- ograniczenie ruchomości stawowej
- zaniki mięśniowe
- przykurcze mięśniowe
- stopniowe zatracanie prawidłowych stawowych wzorców ruchowych
- postępujące zaburzenia koordynacji ruchów oraz równowagi
- zmniejszone czucie własnego ciała – propriocepcja
- niestrawność i zaparcia
- rozwój chorób cywilizacyjnych jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca itp.
- upośledzenie działania mechanizmów układu odpornościowego
- stopniowe wykluczanie z pełnego życia społecznego.
Rozwój dysfunkcji i urazy stawu kolanowego
Z powodu sił działających każdego dnia na staw kolanowy praktycznie nie jesteśmy w stanie zabezpieczyć go przed zużywaniem, a tym samym przed jego uszkodzeniami. Obciążenia związane z działaniem siły grawitacji, ciężarem własnego ciała oraz przeciążająca aktywność zawodowa sukcesywnie doprowadzają do niszczenia powierzchni kości w obrębie stawu. Dochodzi do odczuwania dolegliwości bólowych kolana, początkowo jedynie podczas ruchu, następnie również i w spoczynku. Pojawiają się stany zapalne ostre, które nie leczone przechodzą w stany przewlekłe. W następstwie zaistniałych zmian uwidaczniają się ograniczenia zakresów ruchu w stawie, przykurcze i wyraźne zmniejszenie siły mięśniowej. Wszystko to prowadzi do braku możliwości wykonywania naszych codziennych czynności, co w sposób znaczący przyczynia się do spadku aktywności fizycznej. Staw kolanowy w tym stanie przestaje być prawidłowo odżywiany, zmienia się konsystencja mazi stawowej, zmniejszają się szpary stawowe, zostaje zaburzona biomechanika stawu, rozpoznajemy sztywność stawową. Kolano staje się słabsze, niestabilne, bardziej podatne na urazy, podczas których uszkodzeniu ulegają łąkotki, więzadła oraz chrząstki stawowe kości. Do najczęstszych urazów stawu kolanowego zalicza się tzw. triadę O’Donoghue, tj. uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego (ACL), więzadła pobocznego piszczelowego (MCL) i łąkotki przyśrodkowej (MM). Do urazów dochodzić może na zasadzie nagłego, ostrego urazu w wyniku skręcenia kolana lub powtarzającego się sumowania mikrourazów z poszczególnych przeciążających aktywności każdego dnia.
Oddziałujące statyczne lub dynamiczne siły zewnętrzne doprowadzają do powstawania zmian przeciążających staw, co w rezultacie doprowadzić może stopniowo do nieodwracalnych zmian zwyrodnieniowych. Pacjent skarżyć się będzie na dolegliwości bólowe o charakterze sztywności porannej, która zazwyczaj ustępuje po kilkudziesięciu minutach aktywności kolana od wstania z łóżka. Im dłuższy czas potrzebny jest na ustąpienie sztywności porannej stawów kolanowych tym bardziej zaawansowane rozpoznajemy zmiany zwyrodnieniowe.
Leczenie stawu kolanowego
Ważna z klinicznego punktu widzenia dla zdrowia pacjenta jest informacja, iż każdy z wymienionych powyżej stanów chorobowych stawu kolanowego podlega efektywnemu leczeniu. Odpowiednio dobrane postępowanie ortopedyczno-rehabilitacyjne jest w stanie zatrzymywać postępowanie zmian jak i je cofać, przynosząc w ten sposób ulgę od bólów stawowych i codziennych ograniczeń ruchowych. Rekonstrukcje więzadeł i łąkotek podczas zabiegów artroskopii kolana, wymiana zwyrodniałych, zdeformowanych powierzchni stawowych poprzez wszczepianie endoprotezy kolana to tylko przykłady wysoce skutecznych zabiegów jakimi dysponuje dzisiejsza ortopedia.
Osocze Bogatopłytkowe, Koncentrat Osocza, doskonałe w leczeniu bólu kolan
Indywidualnie dobrany do diagnozy danej osoby program rehabilitacji kolana w postaci terapii manualnej ukierunkowanej na pracę na tkankach kostnych i tkankach miękkich, ćwiczeń kinezyterapeutycznych czy wspomagająco stosowania aplikacji plastrów KinesioTaping przynosi wymierne skutki w postaci podtrzymywania odżywiania chrząstki stawowej i utrzymywania fizjologicznie gęstej i lepkiej mazi stawowej. Zmniejsza się lub całkowicie zanika ból kolana, zwiększają się czynne i bierne zakresy ruchu, wzrasta siła mięśniowa i poprawia się stabilność kolana w spoczynku oraz podczas ruchu. Staw kolanowy odzyskuje utraconą funkcjonalność, co pozwala pacjentom na powrót do czynności zawodowych, podejmowanie odstawionych aktywności fizycznych, rekreacyjnego sportu, podwyższenie jakości aktywnego życia, znacznego polepszenia ogólnego samopoczucia.
W przypadku leczenia zmian w narządzie ruchu, należy kierować się zasadą, iż oprócz specjalistycznego leczenia farmakologicznego oraz bio-ortopedii należy wdrażać zoptymalizowaną dawkę ruchu potrzebną do uzyskania długoterminowego utrwalenia efektów leczniczych. Przy ustalaniu dla pacjentów wielu różnych programów rehabilitacji kolana, np. po zapaleniu kolana, zwyrodnienia kolana, po wszczepieniu endoprotezy kolana, po operacji kolana, rehabilitacji po artroskopii kolana i rekonstrukcji ACL, ostrzyknięciu stawu, fizjoter1apeuta powinien kierować się poniższymi wytycznymi:
- Indywidualne planowanie,
- Dobór prawidłowych pozycji wyjściowych do ćwiczeń,
- Dobór prawidłowych pozycji końcowych do ćwiczeń,
- Utrzymywanie poprawnego toru i przebiegu ruchu,
- Zachowanie rytmu ruchu z uwzględnieniem fazy skurczu i rozkurczu mięśnia,
- Stabilizowanie najbliższego stawu.
Pamiętać również trzeba by informować pacjentów, iż w niektórych przypadkach aktywność związana z wykonywaniem ćwiczeń powinna być ograniczona do minimum:
- Ostry stan zapalny stawu, tkanek okołostawowych, mięśni,
- Ostry okres chorób układu krążenia i oddechowego,
- Niewydolność krążeniowo-oddechowa,
- Stany gorączkowe,
- Ciężki ogólny stan chorego.
Rehabilitacja stawu kolanowego
Bezpośrednio przed oraz w pierwszym tygodniu po zabiegu przeprowadza się szczegółową ocenę ortopedycznego stanu pacjenta, możliwości ruchowych, ogólnego samopoczucia oraz oczekiwań pacjenta co do efektów przeprowadzanego leczenia.
Rehabilitacja kolana w zależności od rodzaju urazu lub rozwijających się zmian patologicznych w obrębie stawu dzieli się na kilka etapów usprawniania.
Pierwsza faza terapii obejmuje czas, w którym pacjent powinien prowadzić oszczędny tryb życia, wykonywać jedynie niezbędne czynności codzienne, nie powodować przeciążeń stawu kolanowego. To okres trwający do około 7 dnia od zabiegu. W tym czasie stwarzane i utrzymywane są optymalne możliwości regeneracji dla stawu, następuje adaptacja do nowej sytuacji biomechanicznej. W tej fazie usprawniania przy zwiększonych dolegliwościach bólowych można zastosować ewentualne leczenie objawowe przeciwbólowe i przeciwzapalne.
Po 7 dniu do około miesiąca od zabiegu, tj. w drugiej fazie terapii, pacjent rozpoczyna specjalistyczną aktywność fizyczną w postaci indywidualnie dobranych do pacjenta ćwiczeń czynno-biernych, wspomaganych, czynnych zwiększających zakres ruchu w stawie kolanowym oraz czynnych uelastyczniających mięśnie w obrębie stawu, czynnych wzmacniających mięśnie odpowiedzialne za wykonywanie ruchu w stawie, stabilizujących i pobudzających system więzadłowy kolana. W tym czasie ćwiczenia stabilizacyjne wykonuje się z użyciem jedynie stabilnego podłoża. Na tym etapie stopniowo i w pełnej kontroli zaczynamy poprzez ćwiczenia obciążać staw kolanowy, tak by rozpoczynać powolny powrót do możliwie pełnej sprawności ruchowej kolana.
Przykłady ćwiczeń kinezyterapeutycznych w tej fazie rehabilitacji kolana:
W kolejnym, trzecim etapie rehabilitacji, trwającym od 1 do 2 miesiąca od zabiegu pacjent powinien już być przygotowany do ćwiczeń o zwiększonym obciążeniu stawu. Zalecane są ćwiczenia wzmacniające mięśnie, ćwiczenia stabilizacyjne z wykorzystaniem już niestabilnego podłoża oraz kontynuacja ćwiczeń rozciągających i uelastyczniających okołostawowe tkanki miękkie.
Przykładowe ćwiczenia z tej fazy terapii:
Ostatni, czwarty etap rehabilitacji stawu kolanowego trwa do około 3 miesiąca od zabiegu. Obejmuje kontynuowanie ćwiczeń wzmacniających o jeszcze większym stopniu trudności. Wdrażane są dodatkowo ćwiczenia funkcjonalne, które mają na celu przygotowanie pacjenta pod konkretną aktywność codzienną, zawodową lub sportową o charakterze rekreacyjnym.
Kilka ćwiczeń z ostatniego etapu usprawniania:
Po zakończeniu procesu rehabilitacji stawu kolanowego, następuje ponowna ocena pacjenta w celu uzyskania informacji na temat skuteczności przeprowadzonej trzymiesięcznej terapii oraz przekazywane są pacjentom praktyczne wskazówki dotyczące ich bezpiecznego, codziennego funkcjonowania.
Uraz |
Osocze bogatopłytkowe |
|---|---|
|
kolano skoczka
|
1,950zł
|
|
kolano biegacza
|
1,950zł
|
|
wczesne zmiany zwyrodnieniowe stawu kolanowego (1 kolano)
|
1,950zł
|
|
uszkodzenia chrząstki stawu kolanowego (1 kolano)
|
1,950zł
|
|
zwyrodnienie stawu kolanowego (1 kolano)
|
1,950zł
|
|
Dwa biodra, dwa kolana
|
15,900zł
|
|
łokieć golfisty
|
1,950zł |
|
łokieć tenisisty
|
1,950zł
|
|
ostrogi piętowe
|
1,950zł
|
|
kontuzje ścięgna
|
1,950zł
|
|
kontuzje mięśnia
|
1,950zł
|
|
kontuzja więzadła
|
1,950zł
|
|
zwyrodnienie stawu biodrowego (1 biodro)
|
1,950zł
|
|
zwyrodnienie, stan zapalny stawu biodrowego (1 biodro)
|
1,950zł
|
|
zwyrodnienie stawu barkowego
|
1,950zł
|
|
zwyrodnienia mikrostawów, stany zapalne tkanek miękkich |
1,950zł
|
|
zapalenie ścięgien gęsiej stopki
|
1,950zł
|
|
zapalenie powięzi podeszwowej
|
1,950zł
|
|
zapalenia ścięgna Achillesa
|
1,950zł
|
|
po zabiegach naprawczych ścięgien, np Achillesa
|
1,950zł
|
|
urazy i zmiany przeciążeniowe w tkankach miękkich
|
1,950zł
|
|
urazy i zmiany przeciążeniowe w stawach
|
1,950zł
|
|
PAKIETY |
tłuszcz bogaty w komórki macierzyste + osocze
|
|
Dwa kolana – jednorazowy zabieg
|
7,900zł
|
|
Dwa biodra
|
15,900zł
|
